Rotterdam - “Goedenavond mevrouw, we zijn bezig met een preventief fouilleeractie. Zou u uw auto even daar heen willen rijden?” Een rijtje agenten staat de dame in kwestie op te wachten. Ze doorzoeken de auto en kleding van de vrouw. Op wapens, drugs, verborgen ruimtes, alles wat zou kunnen duiden op criminele activiteiten. Doel is het van straat halen van zoveel mogelijk wapens enerzijds, een preventieve werking naar anderzijds. De wetenschap dat er op wapenbezit wordt gefouilleerd schrikt dragers van wapens af. “Ja, het is wel vervelend”, vertelt de vrouw desgevraagd. “Ik kom nu wat later op mijn afspraak, maar ik vind het tegelijk ook goed dat ze het doen. Ik geloof wel dat het hier veiliger van wordt.”

15 vuurwapens haalde de politie in 2018 in de eenheid Rotterdam van straat tijdens preventief fouilleeracties. Het dubbele van 2017 toen er 7 vuurwapens werden ingenomen. Het totale aantal wapens dat met de fouilleeracties is gevonden is 228 wapens, vrijwel hetzelfde als in 2017. Ook worden met regelmaat auto’s met verborgen ruimtes gevonden, onverklaarbare hoeveelheden geld en drugs. Maar de grootste winst is misschien nog wel de preventieve werking en het signaal dat de acties afgeven; ‘wapenbezit is niet normaal’.

stockfoto Foto: stockfoto politie

Minder gecontroleerde personen

Een onderzoek onder inwoners van Rotterdam wijst uit dat 80% er geen moeite mee zou hebben als zij zelf gefouilleerd zouden worden tijdens een preventief fouilleeractie. Het aantal mensen dat is gefouilleerd nam in 2018 sterk af; 5614 personen tegenover 7165 in 217. “We zetten preventief fouilleren zo gericht mogelijk in. Op de plekken en tijdstippen dat de risico’s het hoogst zijn. Dat we even veel wapens van straat hebben gehaald met minder controles wijst er op dat het gelukt is om deze zorgvuldiger, gerichter en efficiënter in te zetten.”, zegt Tarik Topcu, vanuit de politie verantwoordelijk voor de aanpak van wapenbezit en wapenhandel.

Wapenbezit keihard aanpakken

416 keer werd in 2018 een misdrijf gepleegd met een wapen. Een daling ten opzichte van 2017 toen er nog 594 geweldsincidenten met een wapen plaatsvonden. Ook het aantal schietincidenten daalde van 84 in 2017 tot 71 in 2018. Maar enige nuancering is nodig. Het aantal schietincidenten is de eerste helft van 2019 al anderhalf keer zo hoog als de eerste helft van 2018. Maar wat de cijfers ook zijn, elk geweldsincident, elke schietpartij is er één te veel. “Voor ons is de noodzaak om wapenbezit keihard aan te pakken onverminderd hoog.”, aldus Topcu.

Van samuraizwaard tot boksbeugel

Begin 2019 organiseerde de politie samen met het Openbaar Ministerie een wapeninleveractie. Bij hoge uitzondering konden mensen twee weken lang straffeloos een wapen inleveren. Eindresultaat: 279 wapens en 650 kilo munitie. Allerlei wapens kwamen binnen; samurai zwaarden, antieke wapens, boksbeugels, pepperspray, gasdrukwapens en alarmpistolen en zo’n 60 vuurwapens en 43 messen. Dit was wat mensen vrijwillig inleverden, maar wat doet de politie aan mensen die een wapen dragen en dit niet willen inleveren? Daar heeft de maatschappij ten slotte meer van te vrezen.

Willens en wetens

“Ervaring leert dat het bezit van een vuurwapen leidt tot gebruik.”, licht Topcu toe. “En gebruik is niet alleen schieten. Gebruik is ook het tonen, dreigen of een machtpositie verwerven. Een vuurwapen heb je niet plotseling in handen en zit niet opeens per ongeluk in je zak. Je moet er moeite voor doen; een leverancier zoeken, geld voor betalen. Het is iets wat je willens en wetens op zoekt. Waar je over nadenkt. Waarom heb je een vuurwapen als dat niet mag? Dat zien we alleen bij mensen die hun geld verdienen met het plegen van strafbare feiten. Het bij je hebben van een wapen betekent dat je bereid bent het te gebruiken; om te dreigen, of erger, ermee te schieten.”

Dubbele werking

“We zetten ons op alle mogelijke manieren in om wapenbezit, en daarmee schietincidenten, tegen te gaan.”, gaat Topcu verder. “Preventief fouilleren is een belangrijk instrument binnen deze mix van maatregelen. Het haalt daadwerkelijk wapens van straat, maar heeft ook nog eens een preventieve werking. De wetenschap dat er regelmatig wordt gecontroleerd op wapenbezit schrikt dragers van wapens af.”

Inzet waar nodig

Preventief fouilleren mag alleen worden ingezet in speciaal daarvoor aangewezen gebieden. Daarbij wordt kritisch gekeken waar deze inzet nodig is. In 2018 zijn in Rotterdam zes gebieden aangewezen als veiligheidsrisicogebied, te weten delen van de gebieden Charlois, Feijenoord, IJsselmonde, het Centrum en Delfshaven. Een deel van het gebied Prins Alexander werd voor zes weken aangewezen na incidenten bij een discotheek aan de Prins Alexanderlaan. In het voorjaar van 2019 is, na een aantal schietincidenten, er een nieuwe aanwijzing gekomen voor Kralingen-West, Agniesebuurt, Crooswijk en Oude Noorden. Deze aanwijzingen worden regelmatig opnieuw getoetst op noodzaak.

Wapengeweld stoppen

 “We zien, helaas, regelmatig schietpartijen voorbij komen in speeltuinen, drukke winkelstraten en op tijden dat er nog veel onschuldige mensen buiten zijn. Dat moet stoppen.”, betoogt Topcu. “En wij zullen alles doen wat we kunnen. Preventief fouilleren is daar één ding in, maar er draaien ook onderzoeken en we pakken altijd door bij een melding over wapenbezit. Daarmee hebben bewoners dus ook een belangrijke rol. Als je weet hebt van een wapen, meld het. De persoon die het wapen bezit, zal ook niet schromen om het te gebruiken.” Door te melden kunnen burgers helpen het wapenbezit en daarmee wapengeweld te stoppen. Ziet u nu een wapen en directe inzet nodig, bel 112. Heeft u weet van een wapen, bel 0900-8844. Blijft u liever anoniem bel dan 0800-7000 of tip via www.meldmisdaadanoniem.nl.